Wateroverlast voorkomen
Opgave
Klimaatverandering kan leiden tot wateroverlast, doordat rivieren en beken buiten hun oevers treden of doordat in hellende delen van Limburg water naar beneden stroomt en op weg daar naartoe of in de dalen voor schade en overlast zorgt. Voorkomen betreft stroomopwaarts en landinwaarts bufferen, beter infiltreren of remmen.
Oplossingen
Limburgse boeren en tuinders hebben de volgende oplossingen in huis voor deze opgave:
Door meer maatwerk op gebiedsniveau kan worden ingespeeld op de behoeften en inpassing in het gebied. Voor het ene gebied betekent dit verduurzaming door intensivering: meer voedsel produceren met minimale input en uitstoot per product. Voor het andere juist extensiveren: met meer input en uitstoot per product, met daarbij de keus om minder te produceren en verdienvermogen te behouden door een combinatie van functionaliteiten, bijvoorbeeld agrarisch en recreatie.
Gerelateerde opgaven
- Ontspanning, rust en vrijheid
- (Goede) kwaliteit grondwater
- Aantrekkelijke bedrijven in een aantrekkelijke leefomgeving
- (Goede) kwaliteit oppervlaktewater
- Beperken van gezondheidsrisico’s
- Ecologisch duurzame land- en tuinbouw
- Producten met meer dierwelzijn
- Versterken biodiversiteit
- Duurzame voeding / producten gericht op kleinere ecologische footprint
- Instandhouding kwetsbare natuur / habitats
- Producten gericht op verwaarding reststromen
- Waterbeschikbaarheid verhogen
- Producten gericht op lokaal en natuurlijk
- Een gezonde en weerbare bodem
- Smaak, uiterlijk en prijs
- Klimaatadaptatie
- Gemaksvoeding
- Mooi, aantrekkelijk en divers landschap
- Gezonde voeding / producten gericht op inhoudsstoffen
- Kringlooplandbouw
Door keuzes voor robuuste gewassen die passen bij grondsoort en omgevingsfactoren en door veredelingstechnieken toe te passen die rassen meer ziekte- en droogteresistent maken. Denk daarbij ook aan innovatieve technieken als CRISPR-CAS. En door, in gebieden die snel vol water lopen, te kiezen voor teelten die tegen veel water en een hoger grondwaterpeil kunnen.
Door ingrepen in het landschap, bijvoorbeeld graften, voorkomen agrariërs dat hun percelen afspoelen.
Gerelateerde opgaven
De agrarische sector kan water vasthouden of conserveren op momenten dat er (meer dan) voldoende water is via bijvoorbeeld boerenbuffers en -stuwen. Zo is er meer water beschikbaar tijdens de droge periodes en wordt wateroverlast zoveel mogelijk voorkomen. Daarnaast beperkt landbouw wateroverlast door de infiltratiecapaciteit van de bodem te verhogen.
Gerelateerde opgaven
Perspectieven
De aarde, consumenten, buren & burgers en de Limburgse economie geven de land- en tuinbouw opgaven mee voor de toekomst. Deze opgaven staan soms op gespannen voet met elkaar. Hierdoor staan onze boeren en tuinders voor grote uitdagingen. Maar ze zien ook perspectieven! Voor het voorkomen van wateroverlast zijn dit de volgende:
- Bied ruimte aan innovaties en faciliteer samenwerking en kennisdeling.: Wet- en regelgeving, maar ook verzuiling in sectoren, blokkeren de weg naar innovaties. Door samenwerking en experimenteerruimte komen innovaties sneller van de grond en worden kansen benut.
- Breng gevolgen voor land- en tuinbouw in beeld: Breng bij beleid en programma’s en (grote) projecten voor het buitengebied de gevolgen voor de land- en tuinbouw in beeld. Wat zijn de gevolgen qua oppervlakte, kosten, marktpositie en sociaal? Werk ook uit hoe negatieve gevolgen voor land- en tuinbouw gemitigeerd kunnen worden.
- Voer een echte dialoog met de sector: Participatie staat hoog in het vaandel van overheden (gemeenten, provincie, waterschap). Maar dit leidt te vaak tot grote sessies of het accent op digitale inspraak. Het is wenselijk dat met de landbouwsector, als belangrijkste stakeholder én grondeigenaar in het buitengebied, een echte face-to-face dialoog wordt gevoerd voor rurale plannen, programma’s en (grotere) projecten.
- Waardeer maatschappelijke diensten: Land- en tuinbouw dragen bij aan de oplossingen voor vele opgaven, ook maatschappelijke, zoals natuur, landschap, rust, welzijn en wateroverlast. Maar de markt betaalt die opgaven beperkt of niet. Zorg daarom voor evenwicht tussen maatschappelijke opgaven en beschikbare financiële middelen.
- Werk integraal: Kijk bij voorgenomen plattelandsbeleid, -programma’s en -projecten naar de gevolgen in de breedte en check op tegenstrijdigheden. Betrek ondernemers, andere belanghebbenden én andere overheden. Maak vervolgens eenduidige keuzes en betrek daarbij ook opgaven en uitdagingen die niet (direct) tot de bevoegdheden van het bevoegd gezag horen. Op het agrarisch bedrijf komen al die opgaven en uitdagingen immers samen.
- Zorg voor zuinig ruimtegebruik: Beperk grondclaims zoveel mogelijk en zet, indien nodig, in op multifunctioneel grondgebruik, waarbij gronden in agrarisch bezit en gebruik blijven (waar nodig met beperkingen).
Bovenstaande randvoorwaarden stellen onze sector in staat een belangrijke bijdrage te leveren aan het voorkomen van wateroverlast en daarmee aan buren- & burgersopgaven.